Theo Trần Công Khanh và đồng sự
1. Giới thiệu
Cây điều Anacardium occidentale L thuộc họ cây cỏ Anacardiaceae , bộ Rutales.
Cây điều sinh trưởng và phát triển tốt ở những quốc gia thuộc khu vực cận xích đạo ,
nơi có nhiệt độ và độ ẩm cao.
Cây giống điều ghép
Hiện có 32 quốc gia trồng điều trên thế giới. Ấn Độ là
nước có diện tích cây điều lớn nhất thế giới , dẫn đầu về sản lượng điều thô và nhân
phối chế biến. Tổng sản lượng điều thô toàn thế giới từ 1 , 575 - 1 , 600 ngàn tấn , bao
gồm Ấn Độ 400 - 500 ngàn tấn , chiếm 25 đến 30%.
Tiếp theo là Brazin , Việt Nam , các
nước châu Phi như Bờ Biển Ngà , Tanzania , Guinea Bissau , Benin , Nigeria ,
Mozambique , Senegal và Kenya; mỗi năm các nước châu Phi cũng đóng góp khoảng
500 ngàn tấn điều thô vào tổng sản lượng điều thế giới.
Cây điều có xác xuất sinh trưởng phát triển từ độ vĩ 250 Bắc đến 250 Nam nhưng
vùng làm ra chủ yếu từ độ vĩ 150 Bắc đến 150 Nam. Độ cao so với mặt nước biển của
vùng đất trồng phụ thuộc vào vĩ độ , địa hình và tiểu vùng khí hậu. Độ cao thích hợp
nhất là dưới 600m so với mặt nước biển. Độ dài ngày và thời gian Soi rõ không
ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển cây điều. Cây điều có thể sống từ 50C – 450C
nhưng nhiệt độ trung bình thích hợp nhất là khoảng 270C.
Điều có thể thích nghi với lượng mưa hàng năm biến động từ 400 mm – 5000
mm , thích hợp nhất là từ 1000 mm – 2000 mm. Đối với cây điều , sự thành phần lượng
mưa ( mùa ) quan trọng hơn lượng mưa. Do cây điều cần ít nhất 2 tháng khô hạn hoàn
toàn để Chia rẽ mầm hoa. Do đó khí hậu hai mùa mưa và khô hạn riêng biệt , trong
đó mùa khô kéo dài ít nhất khoảng 4 tháng là thích hợp cho sự ra hoa đậu quả của cây
điều.
Ẩm độ tương đối ít ảnh hưởng đế sự sinh trưởng và phát triển của cây điều , tuy
nhiên ẩm độ tương đối cao trong thời kỳ ra hoa có thể làm cho bệnh thán thư và bọ xít
muỗi gia tăng trong lúc đó ẩm độ tương đối thấp phối hợp với gió nóng sẽ gây khô bông
và rụng quả non.
Đất trồng điều thích hợp nhất là các loại đất giàu chất hữu cơ , pH từ 6 , 3 – 7 , 3
và thoát nước tốt. Cây điều không thích hợp với các loại đất ngập úng , nhiễm phèn ,
mặn , hay đất có tầng canh tác mỏng.
2. Hiện trạng làm ra điều của Việt Nam
Điều là cây công nghiệp quan yếu ở nước ta. Diện tích điều năm 2011 khoảng
362 , 6 ngàn ha , diện tích thu hoạch là 340 , 3 ha với tổng sản lượng 289 , 9 ngàn tấn hạt
tươi ( Niên giám report 2012 ). kim ngạch xuất cảng nhân điều năm 2011 của Việt
Nam ước đạt trên 1 , 5 tỷ USD , cao nhất từ trước tới nay ( Vinacas , 2012 ) , trong đó có 2
khoảng 50% sản lượng xuất cảng và nguồn điều thô nhập nội từ các nước châu Phi ,
Lào và Campuchia. Năng suất điều đổ đồng của nước ta từ 1 , 07 tấn/ha ( năm 2007 )
nay đã giảm xuống 0 , 91 tấn/ha.
Ở nước ta cây điều được trồng từ Quảng Trị trở vào các tỉnh phía Nam không kết cấu phía bắc như các loại giống cây trồng khác có xác xuất
chia ra ba vùng trồng điều chính với hoàn cảnh sinh thái và làm ra tự do tương đối khác
nhau:
Vùng Ðông nam bộ châu phi được coi có hoàn cảnh sinh thái và làm ra yên ổn và phù
hợp nhất với cây điều.
Vùng Tây Nguyên không có gì lạ hoặc đặc biệt nhiệt độ thấp vào thời kỳ lúa ra đòng cây điều ra hoa đậu quả ,
hay bị hạn hán.
Vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ không có gì lạ hoặc đặc biệt mưa rét vào thời kỳ lúa ra đòng ra hoa đậu
quả , hạn hán thất thường và đất xấu.
mặc dù bây giờ Việt Nam đã trở nên nước xuất cảng nhân điều đứng đầu
trên thế giới tuy nhiên chất lượng hạt điều nước ta vẫn chưa cao. Kích cỡ hạt nhỏ ,
đổ đồng 200 hạt/kg "một năm do đó nó sẽ bị lãng quên" tốn công chế biến và nhân thu được nhỏ , có giá thấp.
Bên cạnh đó , tỷ lệ nhân thu hồi đất đai thấp , cần 4 , 0-4 , 2 kg hạt vật liệu cho 1 kg nhân.
Hạt không đồng đều về kích cỡ và hình trạng nên khó ứng dụng điện cơ hóa vào quá
trình chế biến hạt điều trong lúc nhu cầu lao động cao là một nhược điểm lớn của
việc phát triển sản xuất chế biến điều hiện tại. Trong tập đoàn các dòng điều có
triển vọng đã được lựa chọn trong thời gian qua có một số giống có chất lượng hạt
vượt trội tỷ lệ nhân thu hồi cao 30-33% và kích thước hạt lớn 120-140 hạt/kg ( Đỗ
trung bình và ctv , 2011 ). Đây là nguồn nguyên liệu di truyền quan trọng làm cơ sở cho
việc Học hỏi nâng cao chất lượng hạt điều.
Bảng 2.1 diễn biến diện tích , năng suất và sản lượng điều từ năm 1995 – 2011
Số
TT
Năm Diện tích
tổng số
( 1000 ha )
Diện tích
thu hoạch
( 1000 ha )
Năng suất
( tấn/ha )
Sản lượng
( 1000 tấn )
1 1995 190 , 4 95 , 7 0 , 56 53 , 5
2 1996 197 , 1 107 , 8 0 , 55 58 , 8
3 1997 204 , 4 117 , 8 0 , 54 63 , 2
4 1998 193 , 5 139 , 6 0 , 39 55 , 1
5 1999 188 , 1 148 , 8 0 , 40 59 , 7
6 2000 199 , 2 146 , 5 0 , 64 94 , 1
7 2001 214 , 5 161 , 9 0 , 74 119 , 4
8 2002 240 , 6 176 , 4 0 , 83 145 , 7
9 2003 261 , 4 186 , 6 0 , 91 168 , 9
10 2004 297 , 5 201 , 8 0 , 99 200 , 3
11 2005 349 , 6 223 , 9 1 , 07 238 , 3
12 2006 433 , 0 350 , 0 1 , 00 350 , 0
13 2007 439 , 9 302 , 8 1 , 03 312 , 43
14 2008 406 , 7 321 , 1 0 , 96 308 , 5
15 2009 391 , 4 340 , 5 0 , 86 291 , 9
16 2010 372 , 6 340 , 3 0 , 85 289 , 9
17 2011 362 , 6 330 , 4 0 , 91 301 , 7
Nguồn: Tổng cục báo cáo , 1995 - 2011
2.1 Diện tích điều :
Số liệu Bảng 2.1 cho thấy: Diện tích điều biến đổi không ổn định song vẫn theo
hướng tăng từ năm 1995 - 2007 , năm diện tích điều ít nhất 1999: 188 , 1 ngàn ha. Năm
cao nhất 2007 : 439 , 9 ngàn ha và sau đó diện tích giảm dần ( khoảng 20 ngàn ha/năm ).
Đến năm 2011 , diện tích điều cả nước chỉ còn 362 , 6 ngàn ha. Việc giảm diện tích điều
là do:
- Giống điều cũ thoái hoá , nhà nông trồng điều thường là ở vùng sâu , vùng xa ,
vùng khó khăn , chưa hoặc chậm được tiếp cận với giống điều mới và quy trình kỹ thuật
thâm canh điều. Cần phối hợp các đơn vị giống cây trồng và các nhà khoa học tìm ra giống điều mới đem lại kinh tế cao
- Giá hạt điều thường thấp và không ổn định trong lúc đó giá mặt hàng khác như:
phân bón , thuốc canh giữ thực vật và chi phí lao động cao nên cây điều không có lợi thế
canh tranh với một số cây trồng khác.
- Cây giống điều trồng ở nơi điều kiện sinh thái không thích hợp , ảnh hưởng của sự
biến đổi khí hậu ( mưa trái vụ trong mùa khô là nguyên nhân chính đưa đến sâu bệnh
không ưa , cây không đậu quả dẫn đến mất mùa ).
- Đất trồng điều được quy hoạch chuyển mục tiêu sử dụng sang xây dựng khu
Công lao , đất ở , đất chuyên dùng.
2.2 Năng suất điều
Năng suất điều 1995 – 2011 luôn biến động , thấp nhất là 1998: 0 , 39 tấn/ha và
cao nhất là 2005 : 1 , 07 tấn/ha , từ năm 2006 trở lại đây , năng suất điều giảm dần cho
đến năm 2017 , năng suất điều Cả nước chỉ còn 0 , 91 tấn/ha ( đây là một mật hiệu xấu
mà Ngành điều Việt Nam cần phải phấn đấu để khắc phục ). Nguyên nhân dẫn đến năng
suất thấp là do ảnh hưởng khí hậu – thời tiết , thuộc tính đất và đầu tư chăm chút chưa đúng
quy định kỹ thuật; còn các tỉnh đạt năng suất cao trước hết là nơi trồng điều có điều kiện
sinh thái thích hợp , giống được lựa chọn , đặc biệt là đã vận dụng các thủ pháp kỹ thuật
thâm canh điều tổng hợp: trỉa cây tạo tán , bón phân , phòng trừ sâu bệnh được đại đa số
các hộ trồng điều tiến hành như ở Bình Phước và Đồng Nai.
Năm 2011 , trung tâm Học hỏi và Phát triển cây Điều thuộc Viện Khoa học
Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã Thành tựu trong việc xây dựng mô hình thâm
canh điều cao sản đạt năng suất cao theo hướng bền vững tại xã nông thôn mới Tân
Lập , Đồng Phú , Bình Phước và một số nông hộ tại Trảng Bom , đồng Nai. Cuối cùng
được ghi nhận tại Bảng 2.2.
ngày nay một trong những thủ pháp thâm canh tăng năng suất cho cây lâu năm
là hạn chế kích thước cây và tăng mật độ trồng nhằm gia tăng công hiệu sử dụng ánh
sáng của cây trồng. Các giống điều ngày nay đều có kích thước cây lớn , sinh trưởng
mạnh và cành vươn dài rất nhanh giao tán trong lúc điều là cây ra hoa đầu cành nên
năng suất tương quan thuận với diện tích tán được Soi rõ nên rất tốn công trỉa cây 4
tạo tán hàng năm và gây khó khăn trong việc phun thuốc ( Phạm văn Biên , 2006 ). Do
đó việc Học hỏi chọn tạo các giống điều có tán dày và thấp hay các dòng điều làm
gốc ghép làm giảm kích thước cây có thể Truyền đạt một bước đột phá mới trong sản xuất.
Bảng 2.2 Năng suất hạt điều tươi của mô hình thâm canh điều cao sản
sản xuất cây giống điều tại vườn ươm
Địa chỉ Giống điều
Diện
tích
( ha )
Tổng
năng
suất
( tấn )
Năng
suất
( T/ha )
1 Trần Văn Xuân Tân Lập , Đồng Phú , BP PN 1 3 , 0 15 , 0 5 , 0
2 Nguyễn Văn Đức Tân Lập , Đồng Phú , BP PN 1 1 , 6 5 , 4 3 , 4
3 Ng văn Ngọc Tân Lập , Đồng Phú , BP a 2 , 0 4 , 0 2 , 0
4 Phạm Văn Năm thái bình , T. Bom , ĐN b 3 , 5 13 , 5 3 , 8
5 Bà Phát Ngân thái bình , T. Bom , ĐN b 9 32 , 0 3 , 5
6 Lê Văn Huệ hưng vượng , T. Bom , ĐN PN 1 1 3 , 3 3 , 3
Ghi chú:
a ) Điều thực sinh ( trồng bằng hạt );
b ) Các giống mới do IAS giới thiệu;
2.3 Những khó khăn trong sản xuất điều
Khảo sát bằng phát phiếu tại nông hộ về 10 khó khăn trong sản xuất điều cho
thấy: Tỷ lệ số hộ có khó khăn nhiều nhất là thiếu cơ chế chính sách thật sự khuyến
khích sản xuất điều thâm canh ( 56 , 39% ) , thiếu am hiểu kỹ thuật: ( 68 , 52% ) , thiếu vốn
( 58 , 55% ) , thiếu thông báo thị trường chắc chắn ( 71 , 43% ). Các khó khăn chủ quan
khác giao động từ: 23 , 57 – 35 , 0% số hộ gặp phải. Riêng 2 khó khăn khách quan là thời
tiết bất thuận và sâu bệnh cũng có đến 65 , 0 – 80 , 0% số hộ trồng điều gặp phải. Thông
qua Cuối cùng khảo sát cho thấy vai trò nhà nước và Nhà khoa học cần phải hoạt động
tích cực hơn nữa.
Theo đánh giá của các nhà khoa học: cây điều có tính thích nghi rộng , sức chịu
hạn và sâu bệnh khá cao; song trên thực tế đây là 2 Sự tình ảnh hưởng đến năng suất ,
chất lượng hạt điều , thậm chí là gây mất mùa điều ( Đỗ trung bình và Nguyễn Tăng
Tôn , 2011 ) , sâu bệnh hại điều ( bọ xít muỗi , thán thư và bệnh sinh lý là thiếu dinh
dưỡng ở điều đã đến phải mức báo động , rất cần có giải pháp phòng trừ hữu hiệu.
2.4 Đánh giá sức cạnh tranh của trồng điều với một số cây khác
Qua điều tra khảo sát thực tế và thảo luận trực tiếp với nông hộ , chủ nông trại ,
cán bộ kỹ thuật và lãnh đạo Ngành nông nghiệp của một số tỉnh có trồng điều chính
như: Bình Phước , Bình Dương và Đồng Nai ở Đông nam bộ đã đi đến nhận định chung:
Trên tất thảy các loại đất nếu có tưới cây điều không thể cạnh tranh với cây cà phê , hồ
tiêu , cây ăn quả , v.v... Đối với đất không tưới đã và dự định mở mang diện tích điều
thuộc các đề án của địa phương thì cây điều vẫn luôn chịu sức ép cạnh tranh với các
cây nông – lâm nghiệp khác để tồn tại.
Cuối cùng điều tra một số nông hộ tại trên 3 loại cây trồng tại xã Tân Lập , huyện
Đồng Phú , tỉnh Bình Phước ( Bảng 2.3 ) cho thấy: cây cao su mang lại lợi nhuận cao 5
nhất ( 62 triệu/ha/năm ); cây điều có áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh điều
tổng hợp đối với giống mới PN1 đạt lợi nhuận 53 triệu /ha/năm , đối với giống điều
trồng bằng hạt ( điều thực sinh ) chỉ đạt 21 triệu/ha/năm. Đặc biệt tại hộ ông Trần văn
Xuân ( ấp 2 , tại xã Tân Lập , huyện Đồng Phú , tỉnh Bình Phước ) áp dụng triệt để các
biện pháp kỹ thuật thâm canh điều đạt 5 tấn/ha , thu nhập 100 triệu đồng/ha/năm , tổng
chi phí 23 triệu/ha và thu lợi nhuận 77 triệu đồng/ha/năm. ( ông Xuân cho biết: giá điều
năm 2012 rất thấp 20.000đ/kg nhưng vẫn có phẩm chất thế cạnh tranh cao hơn cây cao su , nếu
tính theo giá hạt điều của năm 2011 thì cây điều hoàn toàn có phẩm chất thế canh tranh so với
nhiều loại cây trồng khác tại địa phương kể cả cao su và cây ăn quả ). Cây sắn cho lợi nhuận thấp nhất: 17
triệu/ha/năm.
Bảng 2.3. So sánh công hiệu kinh tế 1 ha trồng điều khi áp dụng biện pháp thâm canh
điều tổng hợp với cây cao su và sắn tại xã tân lập , năm 2012
TT Cây trồng Giống
điều
Năng suất
bình quân
( tấn/ha )
Đơn giá
( triệu
đồng )
Tổng thu
( triệu
đồng )
Tổng chi
( triệu
đồng )
Lợi nhuận
1 Điều PN 1 3 , 4 20 68 , 0 15 , 0 53
2 Điều Thực
sinh
1 , 8 20 36 , 0 15 , 0 21
3 Cao su 1 , 8 65 117 , 0 55 , 0 62
4 Sắn 30 , 0 1 , 1 33 , 0 16 , 0 17
Nguồn: Điều tra nông hộ năm , tháng 3/2012
hạt điều sắp thu hoạch
Cung cấp giống cây điều hạt , cây điều ghép , cây ăn quả giao hàng cả nước
Thế Giới Cây Giống. since 1993
--20 năm tuyển chọn giống cây trồng --
Đc : Ấp 14 , xã Long Trung , huyện Cai Lậy , tỉnh Tiền Giang
Cs2 : Ấp 3 , xã Trừ Văn Thố , huyện Bến Cát , tỉnh Bình Dương
0988868620 Nhẫn
